محاسبه سود کالاهای داروخانه

دارو، مکمل های غذایی و محصولات بهداشتی، سه دسته اصلی داروهای مورد فروش در داروخانه ها هستند و منطقی شدن درصد سود آنها، همواره یکی از مطالبات اصلی داروسازان بوده است.

با وجود اینکه برای تعیین سود هر سه دسته این کالا ها، بخشنامه وجود دارد، اما به دلیل ابهام در بعضی از این بخشنامه ها و احتمالا سوء استفاده بعضی از شرکت ها، یک عدم وحدت رویه زیان بار در این رابطه مشاهده می شود.

بدیهی است که اصلاح این مشکل می تواند سالانه ده ها میلیون تومان در سود داروخانه ها تاثیر بگذارد.

یکی از مهم ترین دلایل ابهام در بخشنامه های تعیین درصد سود کالاها، عدم تعریف نحوه محاسبه درصد سود است. لذا ضرورت دارد تا با دو شیوه محاسبه سود کالا (اضافه بها و حاشیه سود) آشنا شویم:

تعیین Markup یا اضافه بها

قیمت مصرف کننده منهای قیمت خرید داروخانه، تقسیم بر قیمت خرید داروخانه.

در این روش، اگر کالایی ۸۰ تومان خریده شود و ۱۰۰ تومان فروخته شود، سود ۲۰ تومانی، تقسیم بر ۸۰ می شود و سود داروخانه را ۲۵ درصد محاسبه می کنند. این عدد، اضافه بها یا مارک آپ نام دارد که برای کاربردهای خاصی محاسبه می شود و نشان دهنده سود واقعی نیست.

تعیین Benefit margin یا حاشیه سود

قیمت مصرف کننده منهای قیمت خرید داروخانه، تقسیم بر قیمت مصرف کننده.

اگر در مثال بالا، سود ۲۰ تومانی، تقسیم بر ۱۰۰ (قیمت مصرف کننده) شود، عدد ۲۰ درصد تحت عنوان حاشیه سود یا مارجین به دست می آید که این سود واقعی داروخانه است.

۱. شیوه محاسبه سود داروها

.. بر اساس دستور العمل جدید قیمت گذاری دارو (آبان ۹۵)، حاشیه سود دارو برای داروهای ایرانی و خارجی بدون مشابه داخلی:

تا سقف ۵۰ هزار تومان به ازای هر بسته _یا ۳۰ هزار تومان برای هر عدد_ ۲۰ درصد قیمت مصرف کننده می باشد.

برای داروهای گرانتر از ۵۰ یا ۳۰ هزار تومان، قیمت نهایی مصرف کننده، منهای مبلغ سقف می شود و ۶ درصد آن، به ترتیب با عدد ۱۰ یا ۶ هزار تومان جمع می شود.

.. محاسبه سود داروهای خارجی دارای مشابه داخلی:

به شیوه بالاست، با این تفاوت که درصد سود تا سقف (۵۰ هزار تومان)، ۱۵ درصد و بالاتر از سقف، ۵ درصد است.

در دستور العمل جدید قیمت گذاری دارو، هم به درستی به نحوه محاسبه سود با روش تعیین حاشیه سود اشاره شده است و هم در عمل این شیوه رعایت می شود. لذا حاشیه سود ۲۰ درصدی برای اغلب داروها در فاکتورها رعایت می شود (۲۵ درصد به روش مارک آپ).

۲. شیوه محاسبه سود مکمل های غذایی

.. بر اساس بخشنامه بهمن ۹۳ سازمان غذا و دارو، حاشیه سود مکمل هایی غذایی برای داروخانه ها ۲۰ درصد تعیین شد.

اما در مثالی که در این بخشنامه آورده شده است، برای تعیین درصد سود مکمل، مبلغ سود به جای تقسیم بر قیمت مصرف کننده، بر قیمت خرید داروخانه تقسیم شده است !

این متاسفانه منشاء بسیاری از سوء استفاده هایی است که بعضی از شرکت های مکمل انجام می دهند و مثلا به جای دادن حاشیه سود ۲۰ درصدی (طبق بخشنامه)، سود ۱۶ درصدی (مارک آپ) به داروخانه ها می دهند.

۳. شیوه محاسبه سود محصولات بهداشتی

درصد سود ۱۵ درصدی محصولات بهداشتی، بر اساس دستورالعمل شهریور ۸۵ نرخ گذاری کالاها و خدمات صنفی (از سوی سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولید کنندگان) است که در آن، درصد سود ۸۸ گروه کالایی و خدمات تعیین شده است. بدون آنکه به شیوه محاسبه درصد سود (به روش حاشیه سود یا اضافه بها) اشاره مستقیم شده باشد، هر چند که از جمله: لزوم اعمال ضریب خرده فروشی نسبت به قیمت عمده فروشی در این دستورالعمل، می توان استنباط کرد که روش مورد نظر احتمالا روش اضافه بها (مارک آپ) می باشد.

در حال حاضر بسیاری از داروخانه ها (و سایر فروشگاه ها)، برای محاسبه قیمت محصولات بهداشتی که قیمت روی آنها درج نشده است، قیمت خرید را در عدد ۱.۱۵ ضرب می کنند. بدیهی است که در این صورت مارک آپ ۱۵ درصد است، اما حاشیه (مارجین) سود که سود واقعی داروخانه را نشان می دهد، حدود ۱۳ درصد می شود.

اگر بخواهیم قیمت محصولات بهداشتی با حاشیه سود ۱۵ درصد را محاسبه کنیم، قاعدتا باید قیمت خرید را در عدد ۱.۱۷ ضرب کنیم.

بحث و نتیجه گیری

محاسبه حاشیه (مارجین) سود برای کالاها، یک روش استاندارد و پذیرفته شده برای تعیین درصد سود است که خوشبختانه دستور العمل جدید قیمت گذاری داروی وزارت بهداشت آن را پذیرفته است. اما ضرورت دارد تا با اصلاح بخشنامه تعیین سود مکمل های غذایی، همین رویه در مورد مکمل ها نیز رعایت شود.

بر خلاف شرکت های دارویی و مکمل که برای تعیین سود تابع سازمان غذا و دارو هستند، شرکت های بهداشتی و آرایشی تابع شرایط وزارت بازرگانی هستند، هر چند که در این مورد هم وحدت رویه ندارند.

در حال حاضر حاشیه سود بسیاری از این شرکت ها حدود ۱۳ درصد است، در حالی که ضریب مالیاتی فرآورده های بهداشتی ۱۶ و آرایشی ۲۵ می باشد که مبنای تعیین درآمد مشمول مالیات داروخانه ها قرار می گیرد.

لذا ضرورت دارد تا با تعامل انجمن های داروسازان، شرکت های وارد کننده و صنایع  بهداشتی و آرایشی ایران، شیوه محاسبه سود داروخانه ها اصلاح شود. با توجه به اینکه در حال حاضر، این شرکت ها برای حضور در هایپرمارکت ها و فروشگاه های زنجیره ای، تخفیف ها و شرایط خرید بسیار خوبی برای آنها قائل می شوند.