جریمه‌ها و خطاهای قانونی رایج در داروخانه‌ها
6 دقیقه مطالعه
جریمه‌ها و خطاهای قانونی رایج در داروخانه‌ها | پیشگیری و راهکارهای کاربردی
داروخانه‌ها به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین مراکز بهداشت و درمان، جایگاهی بس یار مهم در نظام سلامت دارند. بیمارانی که به داروخانه مراجعه می‌کنند، انتظار دارند علاوه بر دریافت داروهای تجویز شده، خدماتی مطمئن و قانونی نیز دریافت کنند. به همین دلیل رعایت قوانین و مقررات در داروخانه‌ها نه‌تنها وظیفه‌ای اخلاقی، بلکه یک الزام قانونی است. کوچک‌ترین تخلف در این حوزه می‌تواند به اخطار، جریمه‌های نقدی، تعلیق یا حتی لغو پروانه منجر شود. بسیاری از داروسازان و کارکنان داروخانه‌ها به دلیل ناآگاهی یا سهل‌انگاری، با چنین پیامدهایی روبه‌رو می‌شوند. در این مقاله به بررسی رایج‌ترین خطاهای قانونی در داروخانه‌ها و همچنین راهکارهای پیشگیری از آن‌ها می‌پردازیم.
فروش دارو بدون نسخه پزشک
یکی از مهم‌ترین تخلفاتی که بارها در بازرسی‌ها گزارش شده، فروش داروهای نسخه‌ای بدون نسخه معتبر است. این کار نه‌تنها خلاف قانون است، بلکه می‌تواند جان بیمار را به خطر بیندازد. تجویز و مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای قلبی یا داروهای اعصاب مثال‌های رایجی هستند که منجر به عوارض شدید یا حتی بستری شدن بیماران می‌شوند.
پیامد قانونی: فروش دارو بدون نسخه می‌تواند به اخطار کتبی، جریمه نقدی و در صورت تکرار به تعلیق پروانه داروخانه منجر شود.
راهکار پیشگیری: داروخانه‌ها باید با آموزش مداوم پرسنل، نصب هشدار در بخش فروش و استفاده از نرم‌افزارهای مدیریت نسخه جلوی این تخلف را بگیرند.
عدم ثبت و نگهداری درست نسخ
یکی از الزامات قانونی داروخانه‌ها، ثبت و نگهداری نسخ و اسناد دارویی است. در بسیاری از موارد، به دلیل بی‌نظمی یا کمبود فضای بایگانی، داروخانه‌ها نسخه‌ها را به‌درستی نگهداری نمی‌کنند. این موضوع هنگام بازرسی مشکلات جدی ایجاد می‌کند.
پیامد قانونی: جریمه‌های مالی و سخت‌گیری‌های بیشتر در بازرسی‌های بعدی.
راهکار پیشگیری: استفاده از نرم‌افزارهای داروخانه‌ای برای ذخیره دیجیتال نسخ و جلوگیری از گم‌شدن یا خطای انسانی.
فروش داروهای تاریخ گذشته یا قاچاق
یکی از خطرناک‌ترین خطاهای قانونی در داروخانه‌ها، عرضه داروهای تاریخ گذشته یا قاچاق است. چنین داروهایی می‌توانند اثربخشی نداشته باشند یا حتی به بیمار آسیب بزنند. از سوی دیگر، ورود داروی قاچاق به چرخه درمانی، تخلفی جدی محسوب می‌شود.
پیامد قانونی: جریمه‌های سنگین، جمع‌آوری دارو و حتی پلمب داروخانه.
راهکار پیشگیری: کنترل مداوم انبار، استفاده از نرم‌افزار هشدار تاریخ انقضا و خرید دارو فقط از پخش‌های رسمی و معتبر.
تبلیغات غیرمجاز دارویی
بر اساس قوانین وزارت بهداشت، داروخانه‌ها حق تبلیغ مستقیم داروهای نسخه‌ای را ندارند. با این حال، برخی داروخانه‌ها در فضای مجازی یا حتی داخل داروخانه با پوستر و بروشور، داروها را تبلیغ می‌کنند. این موضوع می‌تواند به سوءاستفاده و مصرف بی‌رویه دارو منجر شود.
پیامد قانونی: اخطار کتبی، جریمه نقدی و الزام به توقف تبلیغات.
راهکار پیشگیری: تمرکز بر اطلاع‌رسانی علمی و عمومی درباره سلامت و مصرف درست دارو، بدون ورود به حوزه تبلیغ مستقیم.
عرضه نادرست داروهای تحت کنترل (مخدرها و روان‌گردان‌ها)
داروهای تحت کنترل از جمله مخدرها و داروهای روان‌گردان تنها با نسخه خاص و شرایط سختگیرانه قابل عرضه هستند. هرگونه تخلف در فروش آن‌ها جرم محسوب می‌شود.
پیامد قانونی: تشکیل پرونده قضایی، تعلیق یا لغو پروانه داروساز.
راهکار پیشگیری: ثبت دقیق اطلاعات در سامانه‌های نظارتی و کنترل موجودی داروهای خاص.
نبود مسئول فنی در ساعات کاری
یکی از موارد پرتکرار در بازرسی‌ها، نبود داروساز یا مسئول فنی در ساعات کاری داروخانه است. طبق قانون، داروخانه بدون حضور مسئول فنی حق فعالیت ندارد.
پیامد قانونی: اخطار، جریمه یا حتی تعطیلی موقت.
راهکار پیشگیری: تنظیم دقیق برنامه کاری، استفاده از سیستم حضور و غیاب و معرفی جانشین در شرایط خاص.
گران‌فروشی یا تخطی از نرخ مصوب
فروش دارو یا اقلام بهداشتی بالاتر از قیمت مصوب وزارت بهداشت یکی از شایع‌ترین شکایات بیماران است.
پیامد قانونی: جریمه نقدی و الزام به بازگرداندن اضافه دریافت‌شده.
راهکار پیشگیری: به‌روزرسانی لیست قیمت‌ها و استفاده از نرم‌افزارهای حسابداری داروخانه.
رعایت نکردن شرایط نگهداری دارو
داروها باید در شرایط استاندارد از نظر دما، رطوبت و نور نگهداری شوند. نگهداری اشتباه می‌تواند اثربخشی دارو را از بین ببرد.
مثال: انسولین خارج از یخچال یا قطره چشمی در دمای نامناسب.
پیامد قانونی: جریمه و الزام به اصلاح فوری شرایط نگهداری.
راهکار پیشگیری: کنترل روزانه محیط نگهداری و استفاده از تجهیزات استاندارد.
خطاهای نسخه‌پیچی و تحویل دارو
یکی از شایع‌ترین مشکلات داروخانه‌ها، اشتباه در خواندن نسخه یا تحویل داروی اشتباه است. چنین خطایی می‌تواند منجر به آسیب جدی به بیمار و حتی شکایت قضایی شود.
راهکار پیشگیری: دوبار چک‌کردن نسخه قبل از تحویل، آموزش مداوم پرسنل و استفاده از نرم‌افزار هشدار تداخل دارویی.
جمع‌بندی
خطاها و جریمه‌های داروخانه طیف گسترده‌ای دارند؛ از یک اخطار ساده گرفته تا لغو پروانه و پیگرد قضایی. آگاهی و آموزش مداوم، به‌کارگیری نرم‌افزارهای مدیریت داروخانه و رعایت استانداردها بهترین راه برای پیشگیری از این مشکلات هستند. رعایت قوانین نه‌تنها از دردسرهای قانونی جلوگیری می‌کند، بلکه موجب افزایش اعتماد بیماران و ارتقای سطح سلامت جامعه نیز می‌شود.